ΕΕ - ΕΥΡΩΖΩΝΗ - ΗΠΑ Βαθαίνει συνεχώς η κρίση

ΕΕ - ΕΥΡΩΖΩΝΗ - ΗΠΑ

Φωτιά στα τόπια απ' το βάθεμα της κρίσης

Η περίπτωση της Ισπανίας και η βύθιση της χώρας σε ακόμα μεγαλύτερη κρίση, κυριάρχησε στην ΕΕ, στην Ευρωζώνη και παγκόσμια τη βδομάδα που πέρασε. Η τέταρτη σε μέγεθος ισπανική τράπεζα Bankia, ζήτησε στις 25/5 έκτακτη ενίσχυση ύψους 19 δισ. ευρώ από το ταμείο που έχει δημιουργήσει η ισπανική κυβέρνηση για τη στήριξη και σωτηρία του τραπεζικού της συστήματος («ταμείο Frob»). Τα κονδύλια στο συγκεκριμένο ταμείο (σε ζεστό χρήμα και εγγυήσεις) δεν επαρκούν, βάζοντας φωτιά στα τόπια της Ευρωζώνης.Η τράπεζα κατέγραψε ζημιά ύψους τριών δισ. ευρώ στον αναθεωρημένο ισολογισμό του 2011, κύρια εξαιτίας των δανείων στην αγορά ακινήτων, που δεν εξυπηρετούνται κανονικά, αλλά και της υποτίμησης της αξίας υποθηκευμένων από την τράπεζα ακινήτων. Η κατάρρευσή της είναι η κορυφή του παγόβουνου της κρίσης που βαθαίνει στην τέταρτη μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης (11% του ευρωενωσιακού ΑΕΠ), με μεγάλη εξαγωγή κεφαλαίων, κύρια σε χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Τα στοιχεία της ισπανικής στατιστικής υπηρεσίας καταγράφουν ετήσια μείωση της βιομηχανικής παραγωγής 8,3% τον Απρίλη, από 7,5% τον Μάρτη. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μείωση από τον Οκτώβρη του 2009, όταν η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 9,1%. Αλλά και στην Ευρωζώνη, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη η Eurostat, η ανάπτυξη ήταν μηδενική τους τρεις πρώτους μήνες του 2012. Σε τριμηνιαία βάση, το συνολικό ΑΕΠ των 17 κρατών - μελών της Ευρωζώνης παρέμεινε αμετάβλητο (0%), ενώ τους τελευταίους 3 μήνες του 2011 υποχώρησε κατά 0,3%.
Η ανεργία στην Ισπανία βρίσκεται στο ιστορικό υψηλό του 23%, δείγμα της τεράστιας καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων και ζωντανής εργατικής δύναμης που συνοδεύει την καπιταλιστική κρίση. Στο πλαίσιο της αστικής διαχείρισης της κρίσης, η κυβέρνηση Ραχόι ανακοίνωσε τον περασμένο Απρίλη νέο αντιλαϊκό πακέτο μέτρων, με αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις και επιπλέον περικοπές ύψους τουλάχιστον 35 δισ. ευρώ στις κοινωνικές δαπάνες του προϋπολογισμού.

Ανταγωνισμοί στο «κόκκινο»

Οι εξελίξεις μπροστά στο διαφαινόμενο «κανόνι» της Bankia, ήταν καταιγιστικές και έφεραν για μια ακόμη φορά στην επιφάνεια τις οξυμένες αντιθέσεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης. Για την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας, η ισπανική κυβέρνηση ζήτησε τη βοήθεια της ΕΚΤ, για να εξασφαλίσει φθηνότερο δανεισμό, αφού τα επιτόκια στις καπιταλιστικές αγορές είναι απαγορευτικά. Ζήτησε δηλαδή να δανειστεί η ίδια, σαν κράτος, με χαμηλά επιτόκια και με αυτά τα χρήματα να στηρίξει την Bankia που καταρρέει.
Η απάντηση ήταν αρνητική, καθώς η εμπλοκή της ΕΚΤ στη διάσωση τράπεζας, θα σήμαινε διάχυση της ζημιάς στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης και σε βάρος των ιδιαίτερων συμφερόντων της καθεμιάς.
Κάπως έτσι, η ισπανική κυβέρνηση σπρώχνεται από τους «εταίρους» της στην ΕΕ να ζητήσει δανεισμό από τους λεγόμενους «μηχανισμούς στήριξης» (EMS και EFSM), που φτιάχθηκαν για την παροχή δανείων σε χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξαιτίας της βαθιάς κρίσης και επί της ουσίας αποκλείονται από τις αγορές του χρήματος, απ' όπου ο δανεισμός γίνεται ολοένα και πιο ακριβός.
Η προσφυγή στους «μηχανισμούς στήριξης», σημαίνει μεγαλύτερη διάχυση της ζημιάς, αφού στα κεφάλαιά τους, εκτός από τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, συμμετέχουν άλλα κράτη και ιδιώτες με την αγορά ομολόγων που εκδίδει ο μηχανισμός, προσδοκώντας βέβαια πολλαπλάσια κέρδη με την αποπληρωμή των δανείων. Ταυτόχρονα, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, η δανειοδότηση από τους «μηχανισμούς στήριξης» σημαίνει μνημόνια. Δηλαδή, ακόμα πιο αυστηρά χρονοδιαγράμματα σε περικοπές και αντιλαϊκά μέτρα, με μεγαλύτερο έλεγχο της οικονομίας μιας χώρας από τα υπερεθνικά όργανα, στα οποία συμμετέχει μαζί με τους δανειστές της.
Για να αποφύγει άμεση εμπλοκή του κράτους, που σημαίνει νέα επιβάρυνση στα δημόσια ελλείμματα και χρέη, η Ισπανία ζήτησε εναλλακτικά το «ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης», ο μελλοντικός Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (EMS), να μπορεί να ανακεφαλαιοποιεί άμεσα τις τράπεζες, με ποσά που ενδεχόμενα θα φτάσουν και τα 80 δισ. ευρώ. Να μπορούν δηλαδή οι ιδιώτες να αναζητούν ρευστότητα απευθείας από το μηχανισμό, χωρίς να μεσολαβεί το κράτος, πράγμα που απαγορεύεται προς το παρόν από τις ευρωπαϊκές συνθήκες.
Μάλιστα, για να γίνει αυτό, η ισπανική κυβέρνηση δήλωσε έτοιμη ακόμη και να παραχωρήσει μέρος «της κυριαρχίας της, κυρίως στον τραπεζικό τομέα», με τη δημιουργία μιας «ευρωπαϊκής δημοσιονομικής αρχής», που θα ασκεί «έναν κεντρικό έλεγχο των οικονομικών».

Σχέδια διαχείρισης

Με δεδομένα τα παραπάνω, η ΕΕ δημοσιοποίησε τη βδομάδα που πέρασε δυο σχέδια για τη διαχείριση της κρίσης που βαθαίνει. Το πρώτο, που αναμένεται να συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής στις 28-29 Ιούνη, σχετίζεται με την παραπέρα οικονομική και πολιτική ενοποίηση της λυκοσυμμαχίας. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, τα βασικά του μέρη αφορούν στη δημιουργία μιας κεντρικής αρχής που θα διαχειρίζεται τα οικονομικά της Ευρωζώνης και στην παραχώρηση βασικών εξουσιών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Αξονες του σχεδίου είναι οι εξής:

• Ενίσχυση των εξουσιών των θεσμών της ΕΕ, έναντι της κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών.
• Δημιουργία πανευρωπαϊκής εποπτικής Αρχής για τις τράπεζες, με πρωτοφανείς εξουσίες.
• Εναρμόνιση των εθνικών φορολογικών πολιτικών, σε επίπεδο ευρωπαϊκό. Το ίδιο σχεδιάζεται και για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική «για την ασφάλεια της Ευρωζώνης».
• Επεξεργασία σειράς προτάσεων, που άπτονται των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και της μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας.

Με δοσμένη την αγιάτρευτη ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη, στόχος είναι να δυναμώσουν οι μηχανισμοί εποπτείας των αδύναμων κρίκων της Ευρωζώνης, με συνειδητή παραχώρηση περισσότερων κυριαρχικών δικαιωμάτων, στο όνομα του να υπηρετηθεί ενιαία και πιο αποτελεσματικά το γενικό συμφέρον των μονοπωλίων της ΕΕ και να θωρακιστεί η αστική εξουσία σε κάθε κράτος - μέλος χωριστά.
Αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει το δικό της σχέδιο για τις προβληματικές εμπορικές τράπεζες που πλήττονται από την εντεινόμενη καπιταλιστική κρίση, προτείνοντας στα κράτη - μέλη τα εξής «εργαλεία εξυγίανσης», όπως τα ονομάζει:
Πώληση από το κράτος του συνόλου ή μέρους της υπό πτώχευση τράπεζας σε άλλη τράπεζα, δημιουργία μεταβατικού τραπεζικού ιδρύματος με τις «υγιείς» υπηρεσίες, τις οποίες θα μεταπωλεί, ενώ η τράπεζα με τις μη βιώσιμες λειτουργίες θα εκκαθαρίζεται με τις κανονικές πτωχευτικές διαδικασίες και διαχωρισμός των περιουσιακών στοιχείων της προβληματικής τράπεζας, μεταβίβαση των επισφαλών περιουσιακών στοιχείων σε «φορέα διαχείρισης», και μεταφορά των υγιών λειτουργιών σε μεταβατική τράπεζα, με στόχο την πώλησή τους.

Π.

Ορισμένα συμπεράσματα

-- Το γεγονός ότι η κρίση ακουμπά ολοένα και περισσότερο το σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης (Ιταλία, Ισπανία, με επόμενες την Ολλανδία, τη Γαλλία, ακόμα και τη Γερμανία), αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα σε σχέση με το μέλλον της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Δειλά δειλά αποκαλύπτεται ότι όλες οι χώρες - μέλη κάνουν σχέδια επί χάρτου για το ενδεχόμενο να βγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη, γεγονός που δεν αποκλείεται πλέον και επίσημα (η ίδια η Μέρκελ μίλησε για «ΕΕ δύο ταχυτήτων»). Τις εξελίξεις οδηγεί η βαθιά κρίση, η διαχείριση της οποίας δεν αποκλείει για την Ελλάδα την ανεξέλεγκτη πτώχευση, ή ένα νέο «κούρεμα» της τάξης του 80%, με νέα αντιλαϊκά μνημόνια.
-- Για όλα αυτά τα ενδεχόμενα, τα κόμματα στην Ελλάδα και κυρίως αυτά που διεκδικούν να κυβερνήσουν, δε λένε τίποτα. Η μεν ΝΔ θέλει με εκβιασμούς και τρομοκρατία στο λαό, με το κάλπικο δίλημμα «ευρώ ή καταστροφή», να διασφαλίσει τον ευρωμονόδρομο, ο δε ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζει «μπλόφα» τις εκτιμήσεις για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και καθησυχάζει το λαό για το ενδεχόμενο της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Είναι επικίνδυνη τακτική, γιατί αφήνει απροετοίμαστο το λαό. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο λαός δεν έχει τίποτα να περιμένει από μια κυβέρνηση της αστικής διαχείρισης, είτε κεντροδεξιά, είτε κεντροαριστερά, η οποία θα τον αφήσει στο έλεος και θα διαπραγματεύεται στην ΕΕ για να διασφαλίσει την ντόπια πλουτοκρατία στη νέα κατάσταση.
-- Οι εργαζόμενοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα πρέπει να προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο να χρειαστεί να εξασφαλίσουν ακόμα και το ψωμί με τα δικά τους χέρια. Σ' αυτήν την περίπτωση, ένα ισχυρό ΚΚΕ, έμπειρο και δοκιμασμένο στην οργάνωση του λαού, ικανό να εμπνεύσει τη λαϊκή αυτενέργεια, είναι η μόνη εγγύηση ότι ο λαός δε θα πεινάσει, δε θα στερηθεί φάρμακα και βασικά αγαθά, δε θα ηττηθεί την κρίσιμη ώρα. Η ανάγκη να βγει το ΚΚΕ δυνατό και από την κάλπη της 17ης Ιούνη, να πάνε στράφι τα σχέδια των αστικών επιτελείων για αποδυνάμωση του Κόμματος, είναι πέρα για πέρα επιτακτική για το πραγματικό λαϊκό συμφέρον.
-- Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν το ΚΚΕ, που προέβλεπε βάθεμα της κρίσης στην Ευρωζώνη και ακόμα μεγαλύτερα αδιέξοδα στην αστική διαχείριση. Τα μέτρα που δρομολογεί η ΕΕ δείχνουν προετοιμασία για ακόμα μεγαλύτερα ζόρια το επόμενο διάστημα, κύρια σε ό,τι αφορά τις τράπεζες, το «κυκλοφορικό σύστημα» δηλαδή της καπιταλιστικής οικονομίας. Προβλέπουν επιδείνωση της κρίσης ή αναιμική και πρόσκαιρη ανάπτυξη, γεγονός που θα σημάνει νέα όξυνση των μεταξύ τους ανταγωνισμών για τον επιμερισμό της ζημιάς από την καταστροφή κεφαλαίου, που αναπόφευκτα προκαλεί η κρίση, είτε ελεγχόμενα, είτε ανεξέλεγκτα. Στο προσκήνιο βέβαια, προωθούν από κοινού και με ένα στόμα τη συμφωνημένη αντιλαϊκή στρατηγική της ΕΕ, αφού κεντρική κατεύθυνση είναι να φορτωθεί στους λαούς η κρίση, για να ξεπεραστεί υπέρ του κεφαλαίου.
-- Ιδιαίτερα πυκνές είναι το τελευταίο διάστημα οι παρεμβάσεις των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, οι οποίες ζητάνε από την Ευρωζώνη να καταρτίσει ένα «άμεσο σχέδιο» για το ξεπέρασμα της κρίσης. Επί της ουσίας, προσπαθούν να ασκήσουν πίεση κύρια στην ανταγωνίστρια Γερμανία και ταυτόχρονα εκφράζουν την ανησυχία τους για τις συνέπειες που έχει στις δικές τους οικονομίες η παρατεταμένη κρίση στην ΕΕ. Είναι φανερό ότι παράλληλα με την ένταση των ανταγωνισμών στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, μεγαλώνουν και οι αντιθέσεις ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ και με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Ο λαός να είναι σίγουρος ότι στον μεταξύ τους πόλεμο, κύρια ΗΠΑ - Γερμανίας, δε θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε όχημα και στην Ελλάδα, προκειμένου να διασφαλίσουν ο καθένας τα ιδιαίτερα συμφέροντά του.
-- Δεν πρέπει, τέλος, να διαφύγει της προσοχής ότι οι προτάσεις της Κομισιόν «κουμπώνουν» με αυτές που καταθέτει στο κυβερνητικό του πρόγραμμα και ο ΣΥΡΙΖΑ, διαβεβαιώνοντας, μάλιστα, ότι στόχος της λεγόμενης «εθνικοποίησης» των τραπεζών δεν είναι άλλος από την «εξυγίανσή» τους με λεφτά του λαού και η απόδοσή τους ξανά στο κεφάλαιο. Το σχέδιο της Κομισιόν είναι η «νέα αρχιτεκτονική του συστήματος», για την οποία έκανε λόγο σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Γ. Δραγασάκης, επιβεβαιώνοντας τον απόλυτα διαχειριστικό χαρακτήρα της κυβέρνησης που θέλει να σχηματίσει ο ΣΥΡΙΖΑ.