-- Ποιον επιβεβαιώνει το αποτέλεσμα από τη διαχείριση της κρίσης στην Ισλανδία;
Πολλά
γράφονται για την Ισλανδία και την ανάκαμψη της οικονομίας της από την
κρίση του 2008, χωρίς -όπως ισχυρίζονται- να ακολουθήσει τις «συνταγές
της τρόικας». Αστοί και οπορτουνιστές στην Ελλάδα και αλλού πανηγυρίζουν
επειδή η ισλανδική οικονομία καταγράφει ανάπτυξη περίπου 1,6% (πρόβλεψη
για το 2013) και επειδή οι παγκόσμιοι καπιταλιστικοί οίκοι την
αναβάθμισαν ξανά, ύστερα από αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις τα προηγούμενα
χρόνια. Κρύβουν ότι τα νούμερα της καπιταλιστικής ανάπτυξης άρχισαν πάλι
να ευημερούν, με το λαό όμως χρεοκοπημένο. Τι έκανε η κυβέρνηση της
Ισλανδίας για να διαχειριστεί την κρίση; Το 2008, όταν κατέρρευσαν οι
τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας (Glitnir, Landsbanki και Kaupthing,
με ενεργητικό ίσο με το 923% του ισλανδικού ΑΕΠ!), η κυβέρνηση, με
απόφαση του Κοινοβουλίου και με προσφυγή σε δημοψήφισμα, αποφάσισε να
σπάσει κάθε τράπεζα σε «καλή» και «κακή». Στο υγιές κομμάτι μετέφερε τις
εγχώριες καταθέσεις, τις οποίες εγγυήθηκε το κράτος και στην «κακή»
τράπεζα τις ξένες καταθέσεις και τα χρέη προς τρίτες χώρες, αρνούμενη
όμως να αποπληρώσει αυτές τις υποχρεώσεις. Προχώρησε δηλαδή σε ενός
είδους στάση πληρωμής των χρεών της προς τρίτους. Σαν αποτέλεσμα,
καταθέτες, μέτοχοι και πιστωτές άλλων χωρών, κύρια της Ολλανδίας και της
Βρετανίας, έχασαν τα λεφτά τους, που υπολογίζονται αθροιστικά στα 4,6
δισ. ευρώ. Για τα ποσά αυτά αποζημιώθηκαν από τις χώρες τους, οι οποίες
όμως προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο σε βάρος της Ισλανδίας και
αναμένονται εξελίξεις. Υπενθυμίζεται ότι και η Αργεντινή είχε αρνηθεί
μονομερώς να πληρώσει μέρος του χρέους της και σήμερα
οι δικαστικές αποφάσεις δικαιώνουν τους πιστωτές της. Το δεύτερο μέτρο
που πήρε η τότε κυβέρνηση της Ισλανδίας, ήταν η υποτίμηση του εθνικού
νομίσματος (κορόνα) κατά 65%.
Η
υποτίμηση (η Ισλανδία δεν είναι μέλος της ΕΕ, άρα ούτε και της
Ευρωζώνης), έδωσε ώθηση στην εξαγωγή ψαριών (κύρια παραγωγική
δραστηριότητα στη χώρα των 320.000 κατοίκων) και στον τουρισμό, ο οποίος
κατέγραψε σημαντική αύξηση (οι επισκέπτες ήταν το 2012 πάνω από
670.000, διπλάσιοι από τον πληθυσμό της). Δεν ευνόησε όμως τις ξένες
επενδύσεις, οι οποίες συμμετείχαν το 2012 κατά 14% στο ΑΕΠ - στο μισό
από ό,τι ήταν το 2007. Η Ισλανδία δανείστηκε 2,1 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ
και άλλα 2,5 δισ. από τις σκανδιναβικές χώρες. Ζήτησε δάνειο και από τη
Ρωσία, αλλά αυτή αρνήθηκε να της δώσει. Ενα ακόμη μέτρο που έλαβε, ήταν
οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, που θα ισχύσουν μέχρι και το 2015,
σύμφωνα με το ΔΝΤ. Επίσης, η κυβέρνηση επέβαλε 100 νέους φόρους(!) και
έκανε περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, ενώ λόγω των χρεών των λαϊκών
νοικοκυριών, έγιναν και κατασχέσεις ακινήτων. Χιλιάδες άνθρωποι που
είχαν πάρει στεγαστικά δάνεια σε ξένα νομίσματα, όσο η ισλανδική κορόνα
ήταν σκληρό νόμισμα, βρέθηκαν να χρωστούν πολύ περισσότερα χρήματα, και
οι κατοικίες τους να αξίζουν πολύ λιγότερο, ενώ έπρεπε να πληρώνουν
μεγαλύτερη δόση κάθε μήνα. Σε ακόμη χειρότερη κατάσταση βρέθηκαν οι
ιδιοκτήτες κατοικιών που είχαν αγοραστεί με κυμαινόμενο επιτόκιο, καθώς
οι τιμές των κατοικιών και οι μισθοί έπεφταν, ενώ ο πληθωρισμός
αυξάνονταν. Σε μια χώρα που για διάφορους λόγους ο λαός της είχε
υψηλότερο σχετικά βιοτικό επίπεδο, σήμερα είναι πολλοί αυτοί που πρέπει
να εργάζονται σε δύο και τρεις δουλειές, ως και 70 ώρες τη βδομάδα, για
να επιβιώσουν. Για παράδειγμα, ένας δάσκαλος με 35 χρόνια υπηρεσίας,
κερδίζει 27.500 ευρώ το χρόνο, ποσό πολύ χαμηλό για να ζήσει άνετα,
τουλάχιστον στην πρωτεύουσα Ρέικιαβικ. Οι νέοι άνθρωποι που έχουν πάρει
μεγάλα στεγαστικά δάνεια αντιμετωπίζουν τα σοβαρότερα προβλήματα, καθώς
δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Σύμφωνα
με μαρτυρίες Ισλανδών σε ρεπορτάζ δανέζικης εφημερίδας, πάνω απ' τις
μισές ισλανδικές οικογένειες έχουν χρεοκοπήσει. Πολλές από αυτές έχουν
σταματήσει να πληρώνουν τους κάθε είδους λογαριασμούς τους. Ακόμα και
άνθρωποι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και σταθερή εργασία, βρίσκονται κάτω
από μεγάλη πίεση. Με σύσταση και του ΔΝΤ, η ισλανδική κυβέρνηση
υποχρεώθηκε να αναδιαρθρώσει τα στεγαστικά δάνεια με ατομικές
«διαπραγματεύσεις», οι οποίες όμως μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί μόνο
για το 35% των νοικοκυριών. Το κόστος για την αποπληρωμή των δανείων από
το ΔΝΤ και τις σκανδιναβικές χώρες, φορτώνει σε κάθε Ισλανδό χρέος πάνω
από 20.000 ευρώ. Το μέσο νοικοκυριό έχει χάσει το 30% της αγοραστικής
του δύναμης απ' το 2008, ενώ τα στεγαστικά δάνεια είναι ακόμα πάνω απ'
το 200% του διαθέσιμου εισοδήματος. Σοσιαλδημοκράτες και «Πράσινοι» που
σχημάτισαν κυβέρνηση μετά το 2009, στράφηκαν προς την ΕΕ,
προαναγγέλλοντας ενταξιακές διαπραγματεύσεις μαζί της, έκαναν νέες
μειώσεις σε συντάξεις και περικοπές στο δημόσιο και στους μισθούς. Ετσι
έχουν τα πράγματα με τη διαχείριση της κρίσης στην Ισλανδία, η οποία και
στο ΔΝΤ κατέφυγε, και φόρτωσε το λαό με νέα χρέη, και το βιοτικό
επίπεδο έριξε κατακόρυφα, και τις συντάξεις και τους μισθούς τσάκισε. Με
όλα τα παραπάνω και με υποτίμηση του νομίσματος, μπήκε σε αναιμική
ανάκαμψη με το λαό στην ψάθα. Επιβεβαιώνεται ότι κανένα μείγμα αστικής
διαχείρισης, μέσα ή έξω από το ευρώ, με ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη
χρεοκοπία, είτε με «σχέδιο α'» είτε με «σχέδιο β'» δεν μπορεί να σώσει
το λαό.
