«Σε
μια ορισμένη βαθμίδα της εξέλιξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις
έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή -πράγμα που
αποτελεί μονάχα τη νομική γι' αυτό έκφραση- με τις σχέσεις ιδιοκτησίας,
μέσα στις οποίες είχαν κινηθεί ως τώρα. Από μορφές ανάπτυξης των
παραγωγικών δυνάμεων, οι σχέσεις αυτές μεταβάλλονται σε δεσμά τους. Τότε
έρχεται μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής
βάσης ανατρέπεται, αργότερα ή γοργότερα, ολόκληρο το τεράστιο
εποικοδόμημα. Όταν εξετάζουμε τέτοιες ανατροπές, πρέπει να κάνουμε πάντα
τη διάκριση ανάμεσα στην υλική ανατροπή, στους οικονομικούς όρους της
παραγωγής, που μπορούμε να τους διαπιστώσουμε με ακρίβεια φυσικών
επιστημών και στις νομικές, πολιτικές, θρησκευτικές, καλλιτεχνικές ή
φιλοσοφικές, κοντολογίς τις ιδεολογικές μορφές μέσα στις οποίες οι
άνθρωποι συνειδητοποιούν αυτή τη σύγκρουση και παλεύουν ως τη λύση της» (Καρλ Μαρξ, «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», πρόλογος).
Σε κάθε ιστορική εποχή, μια κοινωνική
τάξη προβάλλει ως πρωτοπόρα, αποτελώντας την ηγέτιδα δύναμη - μοχλό της
κοινωνικής προόδου. Στην επανάσταση του 1821, ο ρόλος αυτός ανήκε στην
αστική τάξη, η οποία διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε στα πλαίσια του
φεουδαρχικού συστήματος.
Σε μια μακρόχρονη πορεία, οι
φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής έγιναν εμπόδιο για την περαιτέρω ανάπτυξη
των νέων παραγωγικών δυνάμεων, των καπιταλιστικών. Έπρεπε, λοιπόν, να σπάσουν. Και
έσπασαν με τη νίκη των αστικών επαναστάσεων, οι οποίες συνέτριψαν τη
φεουδαρχική εξουσία και συγκρότησαν τα αστικά έθνη - κράτη.
Η ελληνική Επανάσταση του 1821
δε διέφερε ως προς αυτό από τις αντίστοιχες επαναστάσεις και κινήματα
που σημειώθηκαν σε μια σειρά χώρες το ίδιο διάστημα. Βεβαίως,
πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες οθωμανικής κατάκτησης, με ηγετική δύναμη
την ελληνόφωνη χριστιανική αστική τάξη. Ήταν, επομένως, εθνικοαπελευθερωτική στη μορφή και αστικοδημοκρατική στο περιεχόμενο.
Όπως σε όλες τις αστικές επαναστάσεις, έτσι και στην ελληνική του 1821, πήραν μέρος, ως κινητήριες δυνάμεις, οι πλατιές μάζες της αγροτιάς, καθώς και η μικρή ακόμα αριθμητικά εργατική τάξη, όπως οι ναύτες, οι τεχνίτες.
Ο μαζικός λαϊκός ηρωισμός, ακόμα και
μεταξύ των αμάχων, η συλλογική δράση που έλαβε όλες τις μορφές πάλης
-και κυρίως την ένοπλη-, η αυτοθυσία σφράγισαν τον πολυετή αγώνα,
αφήνοντας πίσω διαχρονικά διδάγματα.
«Ας εξετάση διακεκριμένως οποιοσδήποτε
έλαβεν μέρος εις την Επανάστασιν, και θέλει ίδει ότι η τάξις των
ξενιτευμένων λογιοτάτων και εμπόρων είναι ήτις πρώτη ετόλμησεν και
εκίνησεν τον μοχλόν τούτον και έμβασεν και τους Προεστούς και τους
Αρματολούς εις τα αίματα».
Έτσι περιγράφει την κινητήρια δύναμη της Επανάστασης του 1821 ένας εκ των πρωταγωνιστών της, ο Σερραίος επαναστάτης Ν. Κασομούλης,
καταδεικνύοντας το κοινωνικό της περιεχόμενο. Έκτοτε, αυτό εκτοπίστηκε
από την κρατούσα ιστοριογραφία, για να κυριαρχήσουν το θρησκευτικό και
μια «υπερταξική» έννοια του εθνικού ως αποκλειστικά κίνητρα της
Επανάστασης.
Το βίντεο - αφιέρωμα
που προβάλλει το portal 902.gr επιχειρεί να αναδείξει αυτό το χαρακτήρα
της επανάστασης του 1821, να παρουσιάσει τις τάξεις που συμμετείχαν και
να επισημάνει το ρόλο των Μεγάλων Δυνάμεων.
Δείτε εδώ το βίντεο - αφιέρωμα στην επανάσταση του 1821
